XÂY DỰNG VÀ PHÁT TRIỂN SỰ NGHIỆP

Hướng nghiệp xưa và nay – Thế giới VUCA và cái nhìn về sự phát triển bền vững

Cái KHÔNG BAO GIỜ THAY ĐỔI chính là SỰ THAY ĐỔI
 
Trong các chương trình Hướng Nghiệp, tôi thường hay mở đầu câu chuyện bằng hình ảnh của một thế giới biến động (Volatility) – không chắc chắn (Uncertainty) – phức tạp (Complexity) và mơ hồ (Ambiguity), gọi tắt là thế giới V.U.C.A. Nó mở màn cho sự chuẩn bị trước một tâm thế chủ động trong khả năng thấu hiểu cái quy luật “vạn vật vô thường” với điểm nhấn:
 
Điều duy nhất trên cuộc đời này KHÔNG BAO GIỜ THAY ĐỔI chính là SỰ THAY ĐỔI
 
Khi tôi đặt câu hỏi cho học sinh, sinh viên, các bạn đã đi làm một thời gian, (rồi hỏi cả phụ huynh, giáo viên về mong đợi với con em mình), rằng các bạn mong cầu điều gì ở công việc đang và sẽ làm, thì đa phần các bạn đều chọn các yếu tố
“ra trường có việc làm ngay”,
“việc nhẹ lương cao”;
“nhiều tiền”
“được nhiều người trọng vọng”, theo ngôn ngữ của các bạn là “nhìn oách”
“công việc ổn định”, không bị sa thải giữa chừng.

_______//________
 
Uhm, tất cả đều là những mưu cầu hết sức chính đáng, ít nhiều gì cũng sẽ tạo động lực cho chúng ta đi. Tuy nhiên, nhìn sâu sẽ thấy, tất cả những mong cầu đó đều là động lực lôi kéo từ bên NGOÀI, chứ không phải là nội lực từ bên TRONG. Động lực bên ngoài sẽ phụ thuộc rất nhiều vào thị trường kinh tế, vào hệ thống chính trị, vào sự phát triển từng giờ của khoa học công nghệ và cả những biến động xã hội cùng các xu hướng thời thượng của từng thế hệ. Không ai trên thế giới này dám tuyên bố chắc chắn 100% điều gì sẽ xảy ra cho các nhóm ngành nghề, các thể loại công việc trong vài chục năm tới. Tất cả đều nằm trên dự đoán, xác suất và luôn có tính rủi ro nhất định.
 
Câu chuyện này đã và đang diễn ra mạnh mẽ khi ngày càng có nhiều “nhà máy ma” ra đời (nhà máy điều khiển hoàn toàn bằng hệ thống tự động và robot, nhân lực chỉ cần chừng vài chục người chuyên môn cao thay vì cả ngàn công nhân làm việc tay chân trong dây chuyền sản xuất). Ngay cả trong thị trường lao động chân tay, công nghệ app giúp việc, sửa chữa nhà cửa hoặc công nghệ app xe ôm, taxi đã tác động mạnh mẽ đến kinh tế và sự dịch chuyển của thị trường lao động. Riêng trong năm 2019, hơn 4000 nhân viên tại 6 ngân hàng nghỉ việc. Theo Tổng Giám đốc VPBank thì đó là do việc tối ưu hóa các hệ thống vận hành và bán hàng. Chúng ta có thể hiểu đó là công nghệ tham gia nhiều hơn, nhân sự được huấn luyện bài bản và tinh lọc hơn, sử dụng đúng người đúng việc, đa chức năng để khai thác tối đa mọi thế mạnh của họ hơn…
 
Câu chuyện đó còn là sự tác động mạnh mẽ của sự biến chuyện hệ thống chính trị của các nước lớn, nhỏ… tình hình an ninh thế giới tác động đến chính sách từng nước, đi vào chiến lược từng vùng và đánh thẳng vào túi tiền từng nhà. Mới đây, chỉ cần 1 Nghị định phạt nặng khi lái xe có mùi bia rượu, là toàn bộ hệ thống quán xá vắng tanh, lượng tiêu thụ bia rượu có ảnh hưởng nhất định đến các doanh nghiệp trong ngành…
Thực tế là vậy nhưng mà nhằm khi nói nghe xa xôi quá, mọi người lúc nghe thì tâm đắc nhưng khi trở về lại không để ý nữa và nghĩ là chắc chưa tới lượt mình.
 
Đi tìm VỮNG CHÃI giữa những BẤP BÊNH
 
Đến thời điểm ngày hôm nay, khi tôi ngồi viết những dòng này, ngoài kia trời vẫn nắng đẹp, chim vẫn hót véo von và con tôi thì vẫn chưa biết bao giờ được đi học. Tối hôm qua, ngày lễ tình nhân 14/2, là ngày toàn thể nhân dân thành phố (sắp tới là cả nước) nhận công văn học trò nghỉ tới hết tháng 2, dự kiến sẽ nghỉ trọn bộ combo Corona tháng 03. Tóm lại là nguyên mùa hè sẽ dời sang mùa xuân với kỳ nghỉ tết rồi sẽ được ghi vào lịch sử nhân loại.
 
Thế giới V.U.C.A. bỗng nhiên hiện nguyên hình, hất tung mọi dự báo thần thánh nhất của những nhà khoa học, kinh tế học hay xã hội học, khi cả thế giới, chỉ qua một đêm đã hoàn toàn xáo trộn bởi sự xuất hiện của “cô gái tên Vi”, gọi tắt là Cô Vi (Covid-19).
 
Riêng ở Việt Nam, đã 3 tuần nay, tuần nào lãnh đạo các trường cũng thấp thỏm chơi trò ú tim, ngồi bứt lá “học – không học – học – không học… Rốt cuộc là học hay không?”, phụ huynh thì xách quần náo loạn chạy gửi con rồi lên mạng chửi qua chửi lại tung nóc. Hệ thống kinh tế kiểu như bị knock-out, hàng loạt các trung tâm đào tạo, các chương trình huấn luyện đóng cửa, du lịch – nhà hàng – khách sạn đứng hình, doanh nghiệp vận tải từ đường hàng không tới đường bộ, đường thủy lao đao, ngắt ngứ khi thiệt hại hàng trăm triệu USD, các khu công nghiệp tập trung hàng ngàn công nhân (đặc biệt là công nhân đến từ các nước khác) đối diện với rủi ro cao của việc bị cách ly toàn tập… Sắp tới sẽ là sự điều chỉnh của hàng loạt chính sách nhân sự nội bộ, nếu tình trạng này tiếp tục kéo dài. Tư nhân thoi thóp, nhà nước đau đầu.
 
Ủa vậy rồi trong lúc này, là một con người đang được/bị đặt vào trải nghiệm có tính toàn cầu và thế kỷ này, chúng ta phải làm gì đây?
 
Khi tất cả những thứ bên ngoài đã vượt khỏi tầm kiểm soát, ta chỉ có thể quay về kiểm soát, điều khiển và phát triển cái từ chính bên TRONG, là chính bản thân mình.
 
Tối qua, chat với chị Nguyễn Hồng Phương, một trong những người mình rất quý về độ vững vàng, mạnh mẽ, năng lượng dồi dào, cuộc sống hạnh phúc từ nội tại, xuất sắc trong sự nghiệp… Hai chị em chia sẻ cảm xúc và cùng đồng ý với nhau rằng: “Hơn lúc nào hết, đây là khi mình rất cần CHÁNH NIỆM. Mình thật may mắn vì đã được học, được sinh hoạt để vỡ ra, để ngộ và được thực tập sự tỉnh thức. Chánh niệm để tĩnh và sâu trong những tình huống mang tính nghịch cảnh, trái chiều, bất như ý. Và đây là lúc mình thực tập, thực tập và thực tập”
 
Dằn dỗi, sợ hãi… trước cuộc đời này, bạn được gì?
 
Hay sẽ mất nhiều hơn? Mất sự tĩnh tại, mất sự sáng suốt, mất luôn cả những kết nối tích cực với bản thân mình và người khác, và mất đi sự thấu hiểu để biết mình và những người xung quanh mình thật sự có gì, mạnh gì, thích gì, cần gì, làm được gì…
 
Thấu hiểu bản thân và ngoại cảnh sẽ biến nghịch cảnh thành cơ hội để tiếp tục phát triển. Trong bánh xe cuộc đời, sự nghiệp – kiến thức – gia đình – sức khỏe – tình thân – đức tin… tất cả đều cần được chăm lo và phát triển hài hòa, thì mới có thể thật sự tràn đầy năng lượng trong cuộc sống. Vậy, trong thời điểm này, chúng ta tận dụng nó như cơ hội phát triển những mảng miếng nào của cuộc đời mình?
Người tồn tại hạnh phúc trong thế giới V.U.C.A. phải là người có nội tâm lớn và bản lĩnh dày dạn, không chỉ với người khác mà còn là với chính cảm xúc bấp bênh của chính bản thân mình trước sự thay đổi của ngoại cảnh.
 
Hãy cảm tạ mọi biến cố của cuộc đời, bởi bạn sẽ không thể lớn lên từ những điều êm ả.
 
Nguồn tham khảo:
Nga Nguyễn – 15/02/2020
 
60908823 2189373857978843 498182808670306304 N (1)
 
Coach Nga Nguyễn – diễn giả chính của Hội thảo Hướng nghiệp 2019
cho gần 300 nữ sinh thuộc chương trình Room To Read